Anh Lê Quang Trí, Phó Giám đốc Công ty CP Muối Ninh Thuận, đã gắn bó gần như cả cuộc đời mình với mảnh đất Ninh Thuận và nghề làm muối. “Mình là dân gốc Ninh Thuận nhưng sinh ra ở Nha Trang rồi vô Sài Gòn học và làm xây dựng. Cuối cùng, năm 1994 mình đã quay về đây rồi gắn bó tới giờ.” – anh Trí kể lại.

Tôi nghĩ rằng nếu bạn muốn tìm một người kể với bạn câu chuyện về hạt muối ở mảnh đất của nắng và gió này, chắc chắn anh Trí là một pho sử sống cả về quá trình phát triển của ngành muối cũng như những kiến thức về nghề làm muối. Từ khi còn trẻ anh Trí đã quen với hình ảnh những người diêm dân quanh năm vất vả, bán mặt cho đất, bán lưng cho trời để làm ra hạt muối nhưng hiệu quả kinh tế thì rất thấp và chất lượng không cao. Nhưng người Ninh Thuận hiểu rằng vất vả đấy mà không bỏ được hạt muối. Bởi muối chính là căn cơ của mảnh đất này. Sự trăn trở của nhiều thế hệ người làm muối là làm sao để cái căn cơ đó được thay đổi theo hướng tích cực hơn, giá trị hạt muối tăng lên và đời sống người làm muối cũng được khấm khá hơn.

BIM Group đã thay đổi bộ mặt ngành muối tại Ninh Thuận với việc áp dụng cơ giới hóa và công nghệ phủ bạt che mưa.

Cách làm muối truyền thống từ nước biển trên ruộng muối phụ thuộc rất lớn vào thời tiết. Quá trình đưa nước biển vào "ruộng chịu" tới kết tinh ở "ruộng ăn" phụ thuộc hoàn toàn vào thời tiết. Theo cách làm truyền thống, muối chỉ kết tinh ngắn ngày từ 10-15 ngày, chất lượng muối không cao. Mặt khác, vấn đề hạn chế rất lớn của khai thác muối truyền thống là khâu bảo quản, lưu trữ sau khai thác. Với diện tích khai thác nhỏ, thời tiết Ninh Thuận lại thất thường, diêm dân rất khó trữ muối và thường khai thác xong phải bán cho thương lái ngay nên giá thành không cao.

Có một điều đặc biệt ở người đàn ông này là học cơ khí, làm xây dựng nhiều năm trước khi chuyển sang làm muối. Chính sự kết hợp kinh nghiệm nhiều kỹ năng đã giúp anh Trí nghiên cứu và phát triển thành công công nghệ phủ bạt che mưa trong khai thác muối, bước ngoặt quan trọng thay đổi ngành muối ở Ninh Thuận.

“Những năm đầu 2000, vật liệu HDPE được giới thiệu vào thị trường Việt Nam. Mình vốn là dân kỹ thuật nên thấy cái mới phải nghiên cứu ngay. Nghiên cứu rồi thử nghiệm trong khoảng 6 tháng, cuối cùng bọn mình đã ra được giải pháp mới ứng dụng khai thác muối là sử dụng bạt HDPE.” – anh Trí kể lại. HDPE là loại vật liệu có độ bền cao và có đặc tính chống lại sự ăn mòn tự nhiên như nước, gió, mưa axit… Vật liệu HDPE chống được sự bào mòn của cả những dung dịch như axit đậm đặc, kiềm và đặc biệt là muối.

Anh Lê Quang Trí tại Nhà máy Chế biến muối BIM

“Công nghệ trải bạt che mưa giải quyết được rất nhiều hạn chế của khai thác muối truyền thống. Đặc biệt, với 3 cánh đồng muối của BIM Group diện tích hàng trăm tới hàng ngàn héc-ta là điều kiện lý tưởng để ứng dụng công nghệ kết hợp với việc cơ giới hóa khai thác muối.” – anh Trí giải thích.

Chỉ một cơn mưa, ruộng muối đang kết tinh sắp đến ngày khai thác có thể bị hỏng. Nhưng cơ giới hóa với máy đào, máy xúc, xe tải… đã “tăng tốc” lợi thế của con người trong cuộc đua với… Ông Trời. Tiếp theo đó, công nghệ phủ bạt HDPE áp dụng cho các ruộng kết tinh nâng cao thời gian kết tinh lên tới 3-4 tháng thậm chí lâu hơn, chất lượng muối vì thế cao hơn rất nhiều.

Từ việc áp dụng thành công cho doanh nghiệp khai thác quy mô lớn, hiện nay công nghệ phủ bạt che mưa đã được chia sẻ cho diêm dân, những hộ kinh doanh muối cá thể khắp Ninh Thuận. “Chúng ta không “khép kín” công nghệ mà chia sẻ với người dân địa phương để họ cũng tự nâng cấp được chất lượng và giá trị hạt muối. Đó là điều Chủ tịch Tập đoàn đã quán triệt ngay từ những ngày đầu BIM Group đặt chân tới Ninh Thuận.” – anh Trí cho biết.

“Nói vậy chứ mình vẫn không tránh được Ông Trời đâu em. Năm nào thời tiết thất thường, sản lượng không tránh được ảnh hưởng. Tụi mình thường nói với nhau “Người làm muối thu một tháng không bằng Ổng ‘thu’ một ngày”…” Đứng trên thửa ruộng sau cơn mưa lớn hôm qua, nhìn tốp công nhân đang phải tháo nước và muối phải bỏ vì cơn mưa lớn, dường như anh Trí vẫn còn rất nhiều trăn trở với nghề và với mảnh đất này. “Mình nghĩ rằng cái điều lớn nhất BIM làm được là đưa khoản 80% diêm dân ở đây trở thành công nhân muối. Cái này quan trọng lắm. Anh chị em họ gắn bó với nghề, làm nghề có chuyên nghiệp hơn. Nhưng thực sự thì mình vẫn mong muốn nâng cao được tay nghề và ý thức của họ.”